مقایسه کارایی مسواک برقی و مسواک دستی در درمان ارتودنسی

در سری تحقیقاتی نشان داده شده است که حدود 20 تا 40 درصد بیماران تحت درمان به روش ارتودنسی ثابت، با کاربرد مسواک‏های معمولی، کمتر از حد ایده ‏آل قادر به حذف پلاک میکروبی هستند در حالی که ادعا شده مسواک برقی از لحاظ برداشتن پلاک کارائی بیشتری داشته و لذا، ممکن است استفاده از مسواک‏های برقی در این قبیل بیماران سودمند باشد. برای رسیدن به پاسخ این سوال، تاکنون تحقیقات مختلفی انجام گرفته است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

موفقیت درمان ارتودنسی و نقش مسواک برقی

موفقیت درمان ارتودنسی به عوامل متعددی وابسته است. هر چند مهارت ارتودنتیست در جای خود حائز اهمیت است، اما همکاری بیماران، بخصوص جوانان و نوجوانان که قسمت عمده بیماران ارتودنسی را تشکیل می‌‏دهند،نقش مهمی را ایفا می‌‏کند. یکی از ملاک‌های همکاری بیماران ارتودنسی میزان رعایت بهداشت دهان توسط بیمار است. از آنجا که وجود دستگاهای ثابت ارتودنسی نظیر بند و براکت محیط دهان را برای تجمع بیشتر پلاک میکروبی آماده می‏‌سازد، به منظور پیشگیری از بروز عوارض ناشی از تجمع پلاک، رعایت دقیق بهداشت دهان در بیماران ارتودنسی ضروری است. از طرفی چون برداشت پلاک با وجود دستگاه‏های ثابت قدری دشوار است، بیماران جوان و نوجوان توجه کمتری به مسواک زدن کرده و در بیشتر مواقع التهاب و خونریزی لثه در این بیماران دیده می‏شود. آیا مسواک برقی می‌تواند کمکی به حل مشکل بکند؟

در سال 2003 دو گروه از محققان اروپایی با مقایسه مسواک برقی و مسواک دستی از دو برند مطرح جهانی یعنی Oral-B و Philips به این نتیجه رسیدند که در مجموع، مسواک برقی در برداشتن پلاک و حفظ سلامت لثه موثرتر از مسواک دستی عمل می‏‌کند.

اغراق در کارایی مسواک برقی

اما Hickman و همکارانش  آزمایشاتی روی 64 بیمار تحت درمان ارتودنسی ثابت انجام دادند. آن‌ها به طور تصادفی به تعدادی از بیماران مسواک برقی و به تعداد دیگری مسواک دستی داده و شاخص‌های پلاک میکروبی و بیماری لثه را در آن‌ها اندازه گیری کردند. بعد از 8 هفته دوباره این شاخص‌ها اندازه گیری شد و متوجه شدند که هیچ تفاوت فاحشی بین مسواک برقی و دستی از نظر تغییر شاخص‏های مربوط به پلاک و بیماری لثه وجود نداشته و تبلیغات در این زمینه اغراق آمیز بوده است.

با این حال Clerehugh و همکارانش با مطالعات بالینی که روی 84 بیمار انجام دادند دریافتند که مسواک برقی به طرز محسوسی عامل خونریزی لثه را کاهش می‌دهد و از مسواک دستی موفق‌تر عمل می‌کند.

از آنجا که در صورت عدم رعایت بهداشت توسط بیماران نوجوان پس از مدت کوتاهی بافت لثه دچار التهاب شده و گاهی آنقدر پیشرفت پیدا می‏کند که منجر به خاتمه دادن به درمان ارتودنسی در اواسط کار می‏گردد. لذا رعایت بهداشت دهان برای این بیماران بسیار حائز اهمیت است و شاید مسواک برقی کمک بیشتری به این دسته از بیماران بکند.

آیا مسواک برقی کمک بیشتری می‌کند؟

در پاسخ به این سوال دکتر سید علی بنی‏ هاشم راد و همکارانش در دانشگاه علوم پزشکی مشهد یک مطالعه کارآزمایی بالینی روی 40 بیمار دختر و پسر انجام دادند. به 20 بیمار مسواک برقی و 20 بیمار مسواک دستی داده شد و از آن‌ها خواسته شد که در طول مدت تحقیق از هیچ دهانشویه و یا آنتی بیوتیکی استفاده نکنند.بیماران مسواک زدن را همواره از سمت راست یا چپ قوس فکی بالا شروع کرده و به همان ناحیه در فک پایین ختم می‌کردند تا از تمیز کردن همه دندان‏‌ها اطمینان حاصل نمایند. بیماران می‏بایست دو بار در روز و هر بار به مدت 2 دقیقه دندان‏ها را مسواک می‏زدند.

سر انجام بعد از 4 هفته، شاخص‌های وجود پلاک میکروبی و خونریزی لثه اندازه گیری نهایی شد و نتیجه نشان داد که هر چند در هر دو گروه شاخص‏های بهداشت دهان بهبود یافته بود؛ اما میزان کاهش شاخص‌های وجود پلاک میکروبی و خونریزی لثه در گروه مسواک دستی بیشتر از گروه مسواک برقی بوده است.

نتیجه گیری

با استفاده از نتایج این تحقیق می‏توان این گونه برداشت کرد که هرچند مسواک دستی می‌‏تواند بهتر از مسواک‏های برقی پلاک میکروبی را از سطح دندان بردارد اما در مجموع این دو مسواک در مورد برداشت پلاک با یکدیگر فرق زیادی ندارند و آنچه در کاهش تجمع پلاک میکروبی روی سطح دندان نقش دارد، نوع مسواک نیست بلکه آموزش دقیق و مکرر رعایت بهداشت دهان توسط پریودونتیست و بهداشتکاران دهان و دندان است. بنابراین می‏توان نتیجه گرفت صرفاً با آموزش بهداشت می‏‌توان کاهش مؤثری را در شاخص تجمع پلاک ایجاد کرد.

منبع مقاله‌ی مقایسه اثر استفاده از مسواک برقی و دستی بر شاخص‏های بهداشت دهان افراد تحت درمان ارتودنسی ثابت